Do smażenia, duszenia czy grillowania? Do ryb, jajek, a może naleśników? Żeliwna, teflonowa, a może kamienna? Zakup odpowiedniej patelni tylko z pozoru jest sprawą błahą. Poznaj poszczególne rodzaje i przeznaczenia patelni, by wybrać te, które idealnie będą odpowiadać Twojemu zapotrzebowaniu.
Spis treści:
Patelnia to naczynie powszechnie używane w każdym domu. W związku z tym osobom, które pierwszy raz stoją przed zakupem nowej, mogłoby się wydawać, że będzie to bardzo proste zadanie. Jednak zagłębiając się w temat możemy dowiedzieć się o ogromnej różnorodności dostępnych na rynku rozwiązań. Czym różnią się poszczególne modele i na co zwrócić uwagę podczas wyboru patelni?
Podział patelni ze względu na materiał, z jakiego zostały wykonane
Jednym z głównych kryteriów, jakie można zastosować, by wskazać różnice pomiędzy dostępnymi na rynku patelniami, jest materiał, z jakiego zostały wykonane. W ten sposób możemy wyróżnić co najmniej kilka rodzajów naczyń.
Patelnie stalowe
Stalowe patelnie dobrej jakości będą wyborem niezwykle trwałym i praktycznym. Wyglądem patelnia ze stali nierdzewnej przywodzi na myśl klasykę. Ale jest to klasyka najwyższej próby. Patelnia stalowa jest bezpieczna dla zdrowia, odporna na zarysowania, a także łatwa w codziennym korzystaniu. Można z powodzeniem czyścić ją druciakiem lub wkładając do zmywarki. W wersji z grubym dnem, nierzadko jest używana jako patelnia gastronomiczna, ze względu na swoją wytrzymałość. To chyba najlepsza rekomendacja do wyboru tego typu naczynia.
Warto jednak pamiętać, że na patelni stalowej koniecznie trzeba używać dość dużo tłuszczu i poczekać, aż ten odpowiednio się nagrzeje. A ze względu na właściwości materiału i grube dno, proces ten może trwać dłużej niż na patelniach innego typu
Patelnie teflonowe
Pod względem ilości potrzebnego tłuszczu, na przeciwległym biegunie do stalowej, znajduje się patelnia teflonowa. Powłoka teflonowa jest niemal nieprzywierająca. Dzięki temu jest to dobra patelnia do smażenia, zwłaszcza potraw, które nie wymagają dużo tłuszczu. Niektórzy twierdzą wręcz, że jest to patelnia beztłuszczowa.
Do zalet teflonu zalicza się również jego trwałość i odporność na zabrudzenia. Należy przy tym pamiętać jednak, że słabym punktem tej powłoki jest podatność na zarysowania. Dlatego patelni teflonowych kategorycznie nie wolno czyścić metalowymi druciakami, a podczas gotowania nie należy korzystać z metalowych przyborów kuchennych. Mogą bowiem spowodować zadrapania i zniszczenie powłoki. Dobrze sprawdzą się zamiast tego drewniane lub silikonowe przyrządy.
Patelnie ceramiczne
Odporne na wysokie temperatury, łatwe w czyszczeniu i wytrzymałe. Nic dziwnego, że patelnie ceramiczne cieszą się dużą popularnością i są jednymi z najchętniej wybieranych przez klientów. Dzięki temu istnieje również duża dostępność rozmiarów i podtypów tych patelni. Duża patelnia z powłoką ceramiczną będzie dobrym wyborem np. do smażenia ryb, choć trzeba uważać na ewentualne przywieranie mięsa. Warto przy tym wiedzieć, że ceramiczna powłoka nie wchodzi w reakcję z jedzeniem, więc jest to rozwiązanie bezpieczne dla zdrowia.
Chociaż patelnia ceramiczna to rozwiązanie klasyczne i bardzo popularne, jak każde ma też swoje wady. Wraz z intensywnym korzystaniem i upływem czasu powłoka może czernieć. I chociaż nie jest to typ trudny do wyczyszczenia, to niektórych może zniechęcić fakt, że patelnie ceramiczne na ogół nie są przeznczone do mycia w zmywarce.
Patelnie żeliwne
Kiedy ktoś zadaje sobie pytanie, jakie dobre patelnie warto mieć w domu, powinien poważnie rozważyć umieszczenie na liście patelni żeliwnej. Ten materiał przywodzi na myśl solidność i trwałość. I rzeczywiście, odpowiednio zadbana patelnia żeliwna może posłużyć nam przez długie lata. Jej zaletą jest równomierne nagrzewanie, a także możliwość używania w piekarniku. W wersji z odpinaną rączką może zatem stanowić swoisty zestaw 2w1, łącząc funkcję naczynia z patelnią.
Patelnie żeliwne mają porowatą powierzchnię, dzięki czemu są odporne na ścieranie. Jednocześnie porowatość wpływa negatywnie na łatwość czyszczenia – trzeba starać się robić to dokładnie, by na patelnie nie pozostały resztki przygotowywanych potraw. Po umyciu należy patelnię żeliwną jak najszybciej wytrzeć, by nie narazić na zardzewienie. Niektórych może też nieco odstraszać waga, patelnie żeliwne są bowiem stosunkowo ciężkie.
Patelnie emaliowane
Patelnia emaliowana charakteryzuje się m.in. gładkością powierzchni. Pod tym względem to zupełne przeciwieństwo patelni żeliwnej. Dzięki temu jest łatwa w czyszczeniu. Jednocześnie jest to typ patelni szybko nagrzewającej się, co sprawia, że możemy błyskawicznie przystąpić do przygotowywania potraw. Patelnia emaliowana to również rozwiązanie przyjazne dla zdrowia. W wersji z pokrywką doskonale nadaje się do duszenia przy wykorzystaniu wody i odrobiny tłuszczu.
Po stronie wad patelni emaliowanej wymienić można konieczność stosowania większej ilości tłuszczu podczas smażenia. W innym przypadku potrawy będą przywierać do powierzchni. Ponadto, należy unikać ostrych przyborów kuchennych, by nie zarysować emalii. Powstałe w ten sposób odpryski będą miały negatywny wpływ na jej przydatność.
Patelnie kamienne (powłoki granitowe, marmurowe)
Duża uniwersalność, a jednocześnie na ogół atrakcyjny, wręcz modny wygląd, charakteryzują patelnie kamienne. Patelnie kamienne z powłoką granitową lub marmurową dobrze sprawdzą się w prostych, szybkich daniach, np. do jajecznicy, jak też do przygotowywania potraw, wymagających np. smażenia przy użyciu bardzo małej ilości tłuszczu. Dzięki zastosowaniu naturalnych materiałów są bezpieczne dla zdrowia, a także bardzo odporne nawet na intensywne użytkowanie. Jednocześnie gładkość powierzchni sprawia, że można je łatwo umyć.
Decydując się na patelnię z powłoką granitową lub marmurową, należy koniecznie zwrócić uwagę na zalecenia producenta co do korzystania z patelni, zwłaszcza w odniesieniu do możliwości mycia w zmywarce. Warto też upewnić się, że dany model to dobra patelnia na indukcję. Na szczęście w przypadku tego typu naczyń, często można stosować je na płytach indukcyjnych.
Patelnie tytanowe
Tytan, co zresztą sugeruje sama nazwa, to niezwykle trwały i odporny materiał. Patelnia z powłoką tytanową będzie zatem doskonałym wyborem dla osób wymagających. Oprócz trwałości, patelnie tytanowe charakteryzują się również doskonałymi właściwościami nieprzywierającymi, umożliwiającymi nawet beztłuszczowe smażenie niektórych potraw, są łatwe w czyszczeniu, sprawdzą się na różnych typach kuchenek, a przy tym wszystkim są niezwykle odporne na wysokie temperatury. Jakby zalet było mało, to typ patelni, który z powodzeniem można myć w zmywarce.
Wydawać by się mogło, że patelnia tytanowa to patelnia uniwersalna, którą powinien mieć każdy. I rzeczywiście, pod względem walorów trudno znaleźć konkurencyjne rozwiązanie. To jednak ma swoją cenę – patelnie tytanowe są na ogół drogie w zakupie. Zwłaszcza, że dobre patelnie tytanowe mają wzmocnione powłoki. W tym przypadku po prostu płacimy za jakość i funkcjonalność.
Patelnie miedziane
Szybkie nagrzewanie oraz równomierne rozprowadzanie ciepła – to główne zalety patelni miedzianych. Oczywiście, obok ich eleganckiego, ponadczasowego wyglądu. Nawet mała patelnia miedziana stojąca na kuchni niewątpliwie przyciągnie spojrzenia. Ze względu na właściwości zewnętrznego materiału takich patelni, czyli właśnie miedzi, przygotowane i trzymane na nich potrawy, będą dłużej utrzymywały wyższą temperaturę. Patelnie miedziane od wewnątrz pokryte są zazwyczaj warstwą stali, dzięki czemu stanowią bezpieczny wybór dla zdrowia.
Aby korzystać z patelni miedzianej, trzeba wiedzieć, czym charakteryzuje się to naczynie. Szybkie nagrzewanie czy konieczność używania większej ilości tłuszczu sprawiają, że jest to na ogół wybór dla bardziej doświadczonych kucharzy. Jednocześnie patelnie miedziane są na ogół nieco cięższe niż np. wyłącznie stalowe, nie nadają się do mycia w zmywarce, a przy tym są stosunkowo drogim wyborem.
Patelnie szklane
Kolejna propozycja może zaskoczyć tradycjonalistów, albowiem wyobrażając sobie patelnię, raczej nie będzie ona przezroczysta ani wykonana ze szkła. A przecież są i takie naczynia, które doskonale sprawdzają się w kuchni. Przede wszystkim patelnia szklana jest bardzo bezpiecznym wyborem ze zdrowotnego punktu widzenia, zwłaszcza dla alergików. Jest również całkowicie neutralna pod względem smakowym dla przygotowywanych potraw. Co więcej, możemy z łatwością umyć ją w zmywarce czy używać np. w piekarniku.
Wybierając patelnię szklaną, należy jednak pamiętać o zachowaniu pewnej ostrożności w kuchni. Nawet solidne szkło, może bowiem ulec stłuczeniu, jeżeli zrzucimy patelnię na ziemię lub będziemy na nią rzucać inne przedmioty. Dodatkowo, trzeba pamiętać, że szklane patelnie nie będą działać na kuchenkach indukcyjnych.
Podział patelni ze względu na zastosowanie
Oprócz materiału z jakiego wykonano korpus lub powłokę patelni, można podzielić te naczynia także ze względu na zastosowanie. Istnieją bowiem patelnie np. o specjalnym kształcie, determinującym ich przeznaczenie.
Patelnie grillowe
Najczęściej kwadratowa bądź prostokątna, choć z zaokrąglonymi bokami i ze specjalnymi żłobieniami – tak wygląda patelnia grillowa. Jej wyjątkowa budowa pozwala zastosować mniejszą ilość tłuszczu do przygotowywanych potraw, a nawet smażyć bez tłuszczu. Dzięki takiej patelni możemy cieszyć się wyjątkowym smakiem grillowanych dań przez cały rok. Grubsze dno sprawia, że patelnia nagrzewa się równomiernie i dłużej utrzymuje ciepło. Wady? Potrawa raczej nie będzie przesiąknięta zapachem dymu, charakterystycznym dla tradycyjnego grilla. Ale czy to na pewno wada?
Patelnie do jajek
Wyjątkowy kształt, a w zasadzie specjalne wgłębienia, które mogą być w różnych kształtach, jak choćby serce, sugerują, że mamy do czynienia z patelnią do jajek. To bardzo wygodne rozwiązanie do szybkiego i efektownego zaserwowania jajek sadzonych. Mogą być to naczynia różnego typu – z powłoką teflonową, żeliwne, stalowe czy kamienne. Oczywiście takie patelnie ze specjalnymi wgłębieniami możemy wykorzystać także podczas przygotowywania innych dań, np. racuchów, małych naleśników czy pancake’ków.
Patelnie do naleśników
Jaka będzie najlepsza patelnia do naleśników? Taka przeznaczona specjalnie do… naleśników! Oczywiście brzmi to jak banał, ale płaskie, lekkie patelnie z wygodnym uchwytem i niskimi ściankami znacznie ułatwiają smażenie naleśników. Ich dno jest na ogół dość grube, dzięki czemu przygotowane na nich placki będą równomiernie podgrzane. Co więcej, często mają specjalną nieprzywierającą powłokę, np. teflonową lub ceramiczną, dzięki czemu przygotowanie naleśników nie będzie wymagać dużej ilości tłuszczu.
Patelnie do ryb
Wśród patelni przeznaczonych do smażenia ryb często znajdziemy propozycje patelni żeliwnych z wysokimi ściankami. Wszak nierzadko do przygotowania ryb korzystamy z dużej ilości tłuszczu. Niektóre patelnie do ryb posiadają również specjalną pokrywkę. Na rynku możemy również znaleźć naczynia o wydłużonym kształcie, które pozwolą nam usmażyć całą rybę, nawet gdy mamy do czynienia z większą sztuką. Jeszcze innym typem patelni, które dobrze sprawdzą się w przygotowaniu ryb, mogą być specjalne odmiany patelni grillowych. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od naszych indywidualnych preferencji.
Patelnie do racuchów
Podobnie, jak w przypadku patelni do jajek, patelnie do racuchów charakteryzują się często finezyjnymi wgłębieniami. Chociaż racuchy przygotujemy na każdej patelni do jajek, to odwrotnie nie zawsze ta zależność ma zastosowanie. Zdarzają się bowiem patelnie o niedużych wgłębieniach do przygotowania większej liczby mniejszych placuszków. Na niektórych patelniach znajdzie się nawet miejsce na kilkanaście racuszków. W większości są to patelnie ze specjalną nieprzywierającą powłoką.
Patelnie do paelli
Patelnia do paelli to prawdziwy must have miłośników kuchni hiszpańskiej. W tradycyjnym wydaniu jest to duża patelnia, o wysokich ściankach – wszak danie służy do dzielenia dla wielu osób. Oczywiście w domowych zastosowaniach możemy wybrać małą patelnię, na której podamy porcję np. dla 2-3 osób.. Ważne jednak, by miała stosunkowo grube dno, a także dwa charakterystyczne uchwyty po bokach. Ze względu na swój kształt, czasami bywa nazywana też wokiem hiszpańskim. Paella zaserwowana w takiej patelni wprowadzi do domu gorący, iberyjski klimat.
Patelnie z kominem
Bardzo interesującym, wręcz nowatorskim rozwiązaniem, są patelnie z kominem. Mają charakterystyczną budowę – w środkowej części naczynia znajduje się specjalne wzniesienie z dziurkami, przypominające komin. Całość jest przykryta pokrywką. W ten sposób ciepło przedostaje się do środka i podgrzewa przygotowywaną potrawę. Patelnie z kominem to rozwiązanie, które pozwala m.in. na beztłuszczowe gotowanie. Proces przygotowania jedzenia przypomina wręcz gotowanie na parze. Z tego powodu to rozwiązanie może zainteresować osoby, które lubią zdrowe, lżejsze potrawy.
Patelnie chińskie (woki, głębokie)
Naczynia charakterystyczne dla kuchni chińskiej to m.in. woki. Wok to patelnia głęboka, która dzięki swej konstrukcji umożliwia szybkie smażenie różnorodnych potraw. Często stosuje się przy tym charakterystyczną technikę podrzucania znajdujących się na patelni składników, czyli stir-fry. Chociaż wielu osobom może kojarzyć się z żeliwnym, ciężkim naczyniem lub wykonanym ze stali nierdzewnej i węglowej, nowoczesne woki są również dostępne w wersjach z aluminiowego korpusu oraz wnętrza pokrytego specjalnymi, nieprzywierającymi powłokami, np. teflonową czy ceramiczną.
Patelnie na indukcję
Mając na uwadze zastosowanie patelni, należy zwrócić uwagę nie tylko na to, do czego będziemy ją wykorzystywać, ale także na czym będziemy z niej korzystać. Ze względu na specyficzne wymagania, szczególną rolę pełnią patelnie na indukcję. Są one najczęściej oznaczane specjalnym symbolem na dnie naczynia. Warto pamiętać, że patelnie, które można stosować na płycie indukcyjnej nadają się także do wykorzystania na kuchence gazowej czy elektrycznej, warto zatem wybierać takie patelnie, nawet, jeżeli jeszcze nie mamy kuchni indukcyjnej, ale planujemy ją w przyszłości.
Na co zwrócić uwagę przy kupnie patelni?
Proces wyboru patelni, która będzie odpowiadała naszym wymaganiom wcale nie jest łatwy. Trzeba bowiem uwzględnić w nim szereg elementów. Pierwszy to oczywiście typ kuchenki, jaką posiadamy w domu. Ma to szczególnie istotne znaczenie zwłaszcza, kiedy posiadamy indukcję. Dla niecierpliwego szefa domowej kuchni nie ma bowiem chyba nic gorszego niż zakup nowych naczyń do kuchni i późniejsze rozczarowanie tym, że nie współpracują z naszą kuchenką.
Istotnym aspektem wyboru patelni jest także jej rozmiar. Duże patelnie o średnicy większej niż 30 cm sprawdzą się do przygotowywania dań dla całej rodziny. Jeżeli jednak mieszkamy w kawalerce, być może wystarczy nam niewielki egzemplarz. Małe patelnie mogą mieć średnicę nawet zaledwie 12-14 cm.
Jednym z istotnych elementów dla codziennego korzystania z patelni jest rączka i materiał, z jakiego jest wykonana. Dla przykładu drewniane rączki nie nagrzewają się i wyglądają dość elegancko. Ciekawym rozwiązaniem, które ułatwia korzystanie z patelni, ich mycie, a także przechowywanie są odpinane rączki. Skoro mowa o myciu – zwróćmy uwagę, czy producent dopuszcza mycie wybranego przez nas egzemplarza w zmywarce.
Oprócz rączki, należy również zwrócić uwagę na to, czy dana patelnia posiada pokrywkę i czy w ogóle będzie nam ona potrzebna. Na pewno przyda się, jeżeli patelnię będziemy chcieli wykorzystać nie tylko do smażenia, ale też np. duszenia potraw.
Jaką patelnię wybrać, aby była uniwersalna?
Mając na uwadze wszystkie powyższe informacje, trudno jednoznacznie wskazać, jaka patelnia będzie najbardziej uniwersalnym wyborem. Jeżeli szukamy patelni do wielu zadań, która będzie do tego łatwa w utrzymaniu czystości i trwała, warto zainwestować w patelnię tytanową. W praktyce jednak wszystko zależy od naszych indywidualnych potrzeb i preferencji. Uwzględniając najczęstsze wybory klientów, popularnymi rozwiązaniami na pewno są patelnie o rozmiarach od 24-28 cm w wersjach z powłoką ceramiczną lub teflonową. Takie naczynia dobrze sprawdzą się w różnych zastosowaniach i przygotowania zarówno dań dla jednej osoby, jak też potraw dla całej rodziny.